Astma oskrzelowa to obecnie jedna z najczęściej występujących chorób przewlekłych u najmłodszych. Jej powszechność sprawiła, że w ostatnich latach zyskała status choroby cywilizacyjnej. Cierpi na nią prawie co piąte dziecko mieszkające w dużym mieście. Jeszcze przed pandemią szacowano, że aż około 70% polskich dzieci chorujących na astmę nie brało udziału w zajęciach wychowania fizycznego w szkołach. Pandemia tylko pogorszyła tę sytuację. A przecież aktywność fizyczna to jedna z podstawowych potrzeb rozwojowych u młodszych dzieci. Jak to pogodzić?

Przez lata pokutowało fałszywe przekonanie, że dzieci z astmą oskrzelową powinny znacznie ograniczać aktywność fizyczną, aby uniknąć ataków duszności spowodowanych skurczem oskrzeli wskutek wysiłku. Efekt? Dzieci astmatyczne dużo częściej niż ich zdrowi rówieśnicy cierpią na nadwagę, otyłość oraz liczne wady postawy. Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej dodatkowo osłabia ich układ oddechowy i immunologiczny, zwiększając ryzyko ostrych infekcji i zaostrzenia objawów choroby. Z kolei wady postawy nadwyrężają i tak mniej wydolne mięśnie oddechowe i mięśnie grzbietu oraz ruchomość całej klatki piersiowej. I koło się zamyka…

Tymczasem wyniki najnowszych badań naukowych wskazują na konieczność włączenia regularnej aktywności fizycznej w proces leczenia astmy oskrzelowej. Objawowe leczenie dziecka z astmą, oparte jedynie na farmakoterapii w postaci leków rozkurczowych, to za mało. Ćwiczenia wysiłkowe dostosowane do stanu zdrowia oraz możliwości dziecka wzmacniają przeponę oraz mięśnie brzucha i klatki piersiowej, czyli wszystkie partie mięśni pracujących przy oddychaniu. Wysiłek fizyczny zwiększa liczbę limfocytów w układzie immunologicznym i podnosi odporność na infekcje. Dzięki temu dziecko jest w stanie znieść większe obciążenie wysiłkiem bez ataków astmy. Dochodzi do zmniejszenia częstości i intensywności ataków choroby, a nawet do ich zaniku.

Jedną z polecanych form aktywności jest pływanie. Oddychanie w wodzie zwiększa pojemność oddechową płuc, a odpowiednie techniki pływania aktywizują mięśnie grzbietu i brzucha, tworząc prawidłowy gorset mięśniowy. Ponadto wilgotne środowisko zabezpiecza przed skurczami oddechowymi. Taka forma aktywności jest niewskazana tylko w przypadku astmatyków uczulonych na chlor.

Oprócz pływania zaleca się wszystkie aktywności sportowe, które wymagają umiarkowanego wysiłku rozłożonego w czasie. Można do nich zaliczyć gimnastykę, taniec, wszelkie gry zespołowe, tenis, jazdę rowerem, chód, surfing, kajakarstwo, szermierkę. Jednak i tu musimy pamiętać o dzieciach uczulonych na kurz i roztocza. Powinny one unikać zamkniętych, ciasnych pomieszczeń, np. sal gimnastycznych i siłowni. Z kolei dzieci z alergią na pyłki nie powinny przebywać na boiskach położonych w pobliżu pól czy łąk, zwłaszcza w okresach nasilonego pylenia. Nie rekomenduje się ponadto sportów zimowych uprawianych na suchym i zimnym powietrzu, takich jak narciarstwo czy łyżwiarstwo.

Po konsultacji z lekarzem prowadzącym oraz przy ustabilizowanym stanie zdrowia dzieci z astmą powinny zatem włączyć regularną aktywność fizyczną w swoje życie. Bezpieczny i umiarkowany wysiłek fizyczny jest receptą na zdrowie oraz szansą na udany start w dorosłe życie.