Za sprawnych i bardzo sprawnych uważa się 60% Polaków. Cztery lata wcześniej ten wynik był o 2% lepszy. W badaniach gorzej wypadają panie. Swoją sprawność jako bardzo dobrą ocenia 17% pań, jako dobrą – 39%. Wśród mężczyzn jest to odpowiednio 24% i 40%. Okazuje się, że im bardziej jesteśmy aktywni fizycznie, tym sprawniejsi jesteśmy.

Z analiz wynika, że aż 70% osób regularnie uczestniczących w zajęciach sportowo-rekreacyjnych uznaje swoją sprawność za bardzo dobrą lub dobrą. Ci, którzy ćwiczą systematycznie, najczęściej robią to dla zdrowia, z powodu zaleceń lekarza lub w celu utrzymania właściwej sylwetki.

Badania dowodzą, że najważniejszym czynnikiem wpływającym na ogólną sprawność jest wiek. Jako najsprawniejsze oceniają się osoby w przedziale 10–14 lat. Na kolejnym miejscu znalazły się dzieci w wieku 5–9 lat. Wśród ludzi w wieku 50–59 lat za sprawnych uważa się jedynie 39% badanych; w wieku 60+ – zaledwie 18%. Szczegóły w tabeli.

O ile wiek odgrywa znaczącą rolę w ocenie własnej sprawności przez Polaków, o tyle niemal żadnego wpływu na to nie ma miejsce zamieszkania. Dobrą lub bardzo dobrą sprawność odnotowano u 58% osób zamieszkujących miasta (cztery lata temu było to 64%) oraz 62% mieszkańców wsi (poprzednio – 64%).

Jaka aktywność i dlaczego?

Aktywni fizycznie Polacy najczęściej stawiają na jazdę na rowerze i pływanie. Rower wybiera aż 72% ćwiczących (73% kobiet i 71% mężczyzn). Na pływanie wskazuje 44% panów i 36% pań. Mężczyźni gustują także w piłce nożnej (32%), sportach siłowych i kulturystyce (13%), siatkówce (11%) oraz joggingu, nordic walkingu, ogólnorozwojowych zajęciach ruchowych i wędkarstwie. Panie najchętniej korzystają z aerobiku, fitnessu, gimnastyki i jogi (23%), nordic walkingu i biegania (23%) oraz zajęć ogólnorozwojowych. Najmłodsi najczęściej wymieniają piłkę nożną, jazdę na rolkach, deskorolce i wrotkach.

Główną motywację do udziału w sporcie i rekreacji ruchowej stanowią dla Polaków rozrywka i przyjemność. Na taki rodzaj inspiracji wskazało 59% badanych (62% mężczyzn i 55% kobiet). Kolejną zachętą do ruchu jest dbałość o zachowanie prawidłowej sylwetki oraz kondycji fizycznej (taką przyczynę podało 21% mężczyzn i 26% kobiet). Z chęci poprawy zdrowia sport uprawia 11% badanych.

Powodami do podejmowania aktywności fizycznej bez względu na kategorię wiekową są przyjemność i rozrywka. Ten aspekt ma największe znaczenie wśród najmłodszych. Pośród badanych w wieku 5–9 oraz 10–14 lat tę odpowiedź wskazało odpowiednio 81% i 75%. Wśród 20-latków motywacją okazała się – poza przyjemnością i rozrywką – troska o kondycję fizyczną i zachowanie właściwej sylwetki.

Wśród osób starszych (powyżej 60. roku życia) najczęstszy powód podejmowania aktywności fizycznej to przyjemność i rozrywka (41% respondentów podało taką odpowiedź). Seniorzy mają także świadomość pozytywnego wpływu ruchu na zachowanie zdrowia. Z przyczyn prozdrowotnych i z powodu zaleceń lekarza aktywność podejmuje 32% osób starszych uczestniczących w badaniu. Na trzecim miejscu seniorzy wskazywali chęć utrzymania kondycji fizycznej i ładnej sylwetki (21% odpowiedzi).

Wydatki na sport

Pieniądze na sport i rekreację ruchową wydaje tylko 47% gospodarstw domowych. W tej grupie 35% gospodarstw przeznacza środki finansowe na zajęcia sportowe, z kolei 12% na zakup, konserwację lub wypożyczanie sprzętu sportowego. Cztery lata wcześniej pieniądze na aktywność wydawało o 3% więcej gospodarstw.

Średnio w jednej rodzinie na sport w ciągu roku wydajemy 458 zł, z czego 280 zł stanowią wydatki na udział w różnego typu zajęciach. Zakup odzieży sportowej w ciągu roku kosztuje polskie gospodarstwo domowe średnio 109 zł, z kolei obozy sportowe – 43 zł.

Kiedy spojrzymy tylko na grupę osób, które wydają pieniądze na cele sportowo-rekreacyjne (wcześniejsze dane są uśrednione i uwzględniają także gospodarstwa, które nie ponoszą kosztów na ten cel), okazuje się, że rocznie aktywne rodziny wydają średnio 973 zł. Na tę kwotę najczęściej składają się koszt obozów, opłaty za uczestnictwo w zajęciach oraz cena zakupu odzieży.

Dlaczego się nie ruszamy?

Dla najmłodszych Polaków główną barierą utrudniającą uprawianie sportu jest brak organizatora zajęć lub brak obiektów sportowych znajdujących się w pobliżu miejsca zamieszkania. Na taką odpowiedź wskazało 22% badanych w wieku 5–9 lat oraz 29% w wieku 10–14 lat. Kolejnym powodem był brak chęci uczestnictwa w zajęciach sportowych albo stawianie na bierny wypoczynek. Problemy finansowe wskazało 12% dzieci w wieku 5–9 lat oraz 13% w wieku 10–14 lat.

Wśród młodzieży w wieku 15–19 lat aż 28% uczestników badania jako główny powód braku ruchu wskazało niechęć i brak zainteresowania. Kolejnymi przeszkodami były brak wolnego czasu (25%) oraz brak infrastruktury lub animatora zajęć (19%).

Polacy w średnim wieku jako powód braku aktywności wskazują głównie brak czasu. Ta kwestia najbardziej widoczna była wśród osób w przedziale 30–39 lat (58%).

Seniorzy składają bierny tryb życia głównie na karb wieku (36% osób powyżej 60. roku życia wskazało tę odpowiedź). Kolejnymi wymówkami były stan zdrowia oraz przeciwwskazania lekarza (32%). Badania pokazują, że seniorzy wciąż podchodzą do kwestii aktywności bardzo stereotypowo. Tymczasem lekarze i eksperci zajmujący się aktywnością fizyczną od lat dowodzą, że wiek nie jest żadną przeszkodą w jej podejmowaniu. Dotyczy to także osób przewlekle chorych. Tylko sporadyczne schorzenia wykluczają uprawnianie sportu, a w wielu przypadkach ruch jest jednym ze znaczących i najskuteczniejszych elementów terapii.

Aktywność a praca zawodowa

Z badań wynika, że osoby intensywnie pracujące fizycznie najczęściej oceniają swoją sprawność jako dobrą lub bardzo dobrą (71%). Najgorzej wypadają pod tym względem Polacy mający pracę o charakterze siedzącym. Ludzie, których praca nie wymaga żadnego ruchu, są jednocześnie tymi, którzy najczęściej podejmują regularne ćwiczenia fizyczne. Brak jakiejkolwiek aktywności w czasie wolnym deklaruje aż 64% osób, które podczas pracy muszą wykonywać intensywny wysiłek fizyczny. Z kolei wśród badanych, których zawód nie wymaga ruchu, ten odsetek wynosi 39%.

Sprzęt sportowy

Dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że jakikolwiek sprzęt sportowy ma 83% polskich gospodarstw domowych. Najczęściej jest to rower, który znajdziemy w 72% domów czy mieszkań. Kolejnym sprzętem okazała się piłka do gier zespołowych. Sanki ma 32,9% gospodarstw. Na następnych miejscach znalazły się łyżworolki, deskorolka lub wrotki; rakiety do tenisa, badmintona lub squasha; sprzęt do ćwiczeń siłowych. Łyżwy znajdziemy w 13,3% polskich domów, narty lub snowboard – w 10,3%. Najmniej popularne okazały się sprzęty do windsurfingu, wspinaczki i nurkowania.

Analiza GUS pokazuje również, że im większa rodzina, tym większa szansa na posiadanie przez nią sprzętu sportowego. Wśród singli ten rodzaj sprzętu ma 60% badanych, w gospodarstwach czteroosobowych lub większych – aż 97%. Badacze zauważyli, że akcesoria do uprawiania sportów częściej pojawiają się w domach rodzin z dziećmi.

Polacy a zalecenia WHO

Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowe dorosłe osoby (od 18. do 64. roku życia) powinny podejmować wysiłek fizyczny:

• umiarkowany – co najmniej 150 minut tygodniowo

lub

• intensywny – co najmniej 75 minut tygodniowo.

Niezbędna dawka aktywności fizycznej powinna być kumulowana w przynajmniej 10-minutowych seriach oraz może się składać z kombinacji wysiłków umiarkowanych i intensywnych.

Z badań Kantar Public przeprowadzonych w 2017 r. wynika, że normy zalecane przez Światową Organizację Zdrowia spełnia zaledwie 16,1% Polaków w wieku od 15 do 69 lat.

Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Uczestnictwo w sporcie i rekreacji ruchowej w 2016 r., Warszawa 2017.