Silne nogi i wydajne płuca to jedynie część sukcesu. W przypadku biegów na orientację równie ważne są zdolność logicznego myślenia oraz umiejętność posługiwania się mapą i kompasem. Zawodnicy muszą przebiec w jak najkrótszym czasie określoną trasę w terenie (np. przez las), mijając punkty kontrolne. Wybór trasy pomiędzy punktami zależy od nich. Aby pomyślnie zakończyć bieg, trzeba zaliczyć w odpowiedniej kolejności wszystkie punkty kontrolne zaznaczone na mapie, którą zawodnicy otrzymują na starcie. Obecność w punkcie potwierdza się za pomocą karty zawodniczej lub czipów.

Norweskie początki

Korzeni biegów na orientację należy szukać w Skandynawii. Po raz pierwszy zawody w tej dyscyplinie rozegrano w norweskim mieście Bergen już w 1897 r. Trasa obejmowała niespełna 20 km i trzy punkty kontrolne. Obecnie w Finlandii co roku odbywają się zawody w biegu na orientację o nazwie Jukola, jedne z najstarszych na świecie. Do konkurencji stają rzesze zawodników z nawet kilkudziesięciu krajów.

Jest w czym wybierać

Biegi na orientację dzieli się według dystansu, dlatego każdy może znaleźć coś dla siebie, w zależności od kondycji i upodobań. Bieg sprinterski zazwyczaj organizowany jest w parkach lub na miejskich uliczkach. Długość trasy to ok. 3–4 km, co powinno zająć zawodnikom mniej więcej kwadrans. W tej kategorii największe znaczenie mają forma, spostrzegawczość i umiejętność błyskawicznego podejmowania decyzji. Bieg średniodystansowy obejmuje trasę ok. 6–8 km, którą zawodnicy powinni pokonać w ok. 30–35 minut. Biegi długodystansowe, zwane także klasycznymi, odbywają się na trasach od 12 do 18 km, a zwycięzcy pokonują taką odległość w mniej więcej półtorej godziny. Ten rodzaj biegów wymaga dużej wytrzymałości organizmu oraz umiejętności koncentracji przez cały czas zawodów. Rozgrywane są też biegi sztafetowe, w których startują najczęściej trzyosobowe drużyny. Inną formą są nocne biegi na orientację – zawodnicy poruszają się po lesie z latarkami na głowach, a punkty kontrolne są oznakowane odblaskami. W Polsce popularnością cieszą się również jazda rowerowa na orientację oraz biegi narciarskie na orientację. W niektórych krajach odbywają się ponadto zawody na orientację osób niepełnosprawnych.

W każdym wieku

Zawodnicy startują w kategoriach wiekowych. Najczęściej kategoria dla najmłodszych obejmuje dzieci do 10. roku życia. Kolejna to dzieci w wieku 11–12 lat, następnie 13–14 – i tak co dwa lata. Kategoria seniorska zaczyna się od 21 lat, weterani – od 35 wzwyż. Niekiedy pojawia się też kategoria rodzinna.

Jak zacząć?

Działania związane z biegami na orientację w Polsce koordynuje Polski Związek Orientacji Sportowej (PZOS). Informacje m.in. o najbliższych imprezach biegowych, klubach, treningach w okolicy, a także mapy można znaleźć na stronie Związku: https://orienteering.org.pl/pzos/howtostart. Mamy w kraju pokaźną sieć stałych punktów kontrolnych w lasach i parkach. Wystarczy wydrukować mapę i można podjąć wyzwanie z całą rodziną. Istnieje też kilkadziesiąt klubów zrzeszających tysiące biegaczy. Można je znaleźć w większości dużych miast, ale i w małych miejscowościach. Biegi na orientację to również dobry pomysł dla miłośników podróży: ten rodzaj sportu jest bardzo popularny w krajach europejskich (Portugalii, Czechach), w Ameryce czy w Australii.

Obcowanie z przyrodą

Wiele tras biegów na orientację prowadzi przez lasy, dlatego Lasy Państwowe postanowiły wesprzeć miłośników tej formy aktywności. W 2011 r. Ogólnopolski Komitet Organizacyjny Biegu na Orientację Leśników przedstawił koncepcję Zielonego Punktu Kontrolnego. Pomysł zakłada instalowanie w lasach lub parkach stałych punktów kontrolnych, które umożliwiłyby bieg każdemu, w dowolnym czasie. Takie punkty powstały m.in. na terenie nadleśnictw: Krynki, Bytów, Przedborów, Olsztynek, Maskulińskie, Spychowo, Brynek, Gdańsk, Mielec, Strzebielino, Hajnówka, Lipka, Woziwoda, Miękinia, Elbląg, Dojlidy, Solec Kujawski, Supraśl, Krasnystaw, Augustów. Pełny wykaz można znaleźć na stronie www.zielonypunktkontrolny.pl.