Uczą samokontroli, dyscypliny i pomagają rozładować negatywne emocje. Wbrew stereotypom sztuki walki nie są kontuzjogenne bardziej niż inne dyscypliny sportu i nie wyzwalają agresji. Na zajęcia karate czy judo można zapisać już kilkulatków. Początkowo treningi polegają głównie na zabawie i rozwijaniu ogólnej sprawności. To dobry pomysł na aktywne spędzanie wolnego czasu.

Dlaczego warto?

Treningi sztuk walki uczą dyscypliny i szacunku do starszych. Zajęcia rozpoczynają się od zbiórki i przywitania z trenerem. Już samo założenie stroju czy pasa zobowiązuje do właściwego zachowania. Dzieci uczą się cierpliwości i szacunku do trenera. Wpaja im się też wiele uniwersalnych wartości: umiejętność panowania nad sobą, gry fair i niewykorzystywania przewagi nad słabszymi. Trenerzy uczą ponadto zawodników, że umiejętności wyniesionych z zajęć nie można wykorzystywać gdzie indziej (np. wszczynając bójki w szkole).

Treningi pozwalają zwiększyć ogólną sprawność i koncentrację, wyżyć się i rozładować negatywne emocje. Sprawdzają się np. u dzieci nadpobudliwych, które dzięki pozbyciu się nadmiaru energii na sali stają się spokojniejsze i bardziej opanowane. Zajęcia dla najmłodszych polegają głównie na treningu ogólnorozwojowym, dzięki czemu nie są bardziej kontuzjogenne niż inne sporty. Poprawiają koordynację, zwinność i szybkość oraz wytrzymałość i siłę. Młodzi zawodnicy zdobywają także pewność siebie i uczą się pokonywać strach. Treningi regulują metabolizm i pozwalają przeciwdziałać nadwadze i otyłości.

Co wybrać?

Trenerzy radzą nie narzucać dziecku konkretnej dyscypliny. W wielu szkołach można skorzystać z darmowych lekcji pokazowych, po których dziecko może samo ocenić, czy dana sztuka walki mu się podoba. Czasami dzieci chcą ćwiczyć to co rówieśnicy. Warto pozwolić na samodzielny wybór. W przeciwnym razie zajęcia mogą okazać się tylko przykrym obowiązkiem.

Jedną z najpopularniejszych wśród dzieci sztuk walk jest karate, które wywodzi się z Japonii i zostało stworzone jako metoda samoobrony bez użycia broni. Treningi służą rozwojowi fizycznemu, ale także uspokojeniu emocji. „Ostatecznym celem treningu w karate tradycyjnym nie jest tylko osiągnięcie perfekcji w sztuce walki, ale raczej całkowity rozwój ludzkiego charakteru tam, gdzie walka nie jest już potrzebna” – czytamy na stronie Polskiego Związku Karate Tradycyjnego.

Zajęcia polegają głównie na treningu ogólnorozwojowym, który poprawia sprawność i wpływa pozytywnie na ogólne samopoczucie. Młodsze dzieci uczą się poprzez zabawę: skaczą, naśladują ruchy zwierząt, turlają się. Ćwiczenia służą poprawie koordynacji, uczą cierpliwości i opanowania oraz współpracy. Same ciosy stanowią tylko niewielką część treningu. Dla zawodników ogromną motywację stanowi system pasów, których kolory odpowiadają umiejętnościom.

Zaletą karate jest jego indywidualny charakter. Podczas gier zespołowych dzieci wycofane często nie potrafią przebić się w grupie i nie osiągają wyników, na jakie je stać. Karate pozwala każdemu osiągnąć szczyt własnych możliwości. Podczas początkowych zajęć zawodnicy stają w parach. Jeden ma ćwiczyć opanowanie, drugi wydaje tradycyjny okrzyk bojowy i wykonuje uderzenie w stronę twarzy swojego partnera. Początkowo dzieci krępują się i mają problemy np. z wydawaniem okrzyków. Z czasem staje się to normą i polecenia trenera wykonywane są ze spokojem i w skupieniu.

Dyscypliną, którą poleca się dzieciom, jest także judo. Podobnie jak karate wywodzi się ono z Japonii. Twórcą tej sztuki walki jest prof. Jigorō Kanō, który jako młody człowiek był bardzo drobny i słaby, przez co często stawał się obiektem zaczepek ze strony kolegów. Podobno w wieku 20 lat ważył poniżej 45 kilogramów. Zachęcony przez przyjaciela rodziny zaczął ćwiczyć ju-jitsu. Z czasem Jigorō Kanō opracował własne techniki, by po dwóch latach założyć szkołę, która z czasem stała się pierwszą, a zarazem największą szkołą judo na świecie. W 1889 r. Jigorō Kanō wyjechał do Europy, by propagować stworzoną przez siebie sztukę walki. Z czasem szkoły judo zaczęły powstawać w Wielkiej Brytanii, Francji, a także USA, Rosji czy Kanadzie.

Trening judo rozwija siłę oraz wyrabia formę i zmysł równowagi. Techniki można podzielić na trzy zasadnicze grupy: rzuty (nage-waza), chwyty (katame-waza) oraz uderzenia (atemi-waza). Zasady judo różnią się nieco od tych panujących w karate. Ten rodzaj walki w Japonii nazywany jest „sztuką życia” – w treningach dużo miejsca poświęca się więc japońskiej kulturze, nauce wzajemnego szacunku i wspierania się. Zajęcia dla dzieci oparte są głównie na treningu ogólnorozwojowym z elementami akrobatyki. Trening zawiera też ćwiczenia z gimnastyki korekcyjnej. Do ćwiczeń niepotrzebne jest specjalne obuwie, bo wykonuje się je boso. Z czasem, gdy dziecko przekona się do tego rodzaju aktywności, można rozważyć zakup specjalnego stroju zwanego judogą. Składa się on ze spodni (zubon lub shitabaki), twardej góry stroju (uwagi) i pasa (obi).

Wartą rozważenia propozycją dla najmłodszych jest także capoeira – sztuka walki wywodząca się z tradycji brazylijskich i afrykańskich, która zawiera w sobie elementy rytualnych tańców plemion afrykańskich i łączy w sobie ich rytmy oraz charakterystyczne pozycje. W trakcie zajęć dziecko ma okazję otworzyć się na kontakty z rówieśnikami i poznać niektóre słowa oraz zwroty w języku portugalskim. Ten rodzaj walki jest polecany szczególnie dzieciom z wadami postawy. Ćwiczenia są bardzo płynne i dynamiczne.

O czym pamiętać?

Przy wyborze szkoły sztuk walki należy kierować się przede wszystkim umiejętnościami trenera. To właśnie on ma być dla dziecka nauczycielem zasad, opanowania i szacunku. Opanowanie technik walki daje dziecku dużą przewagę nad rówieśnikami. To trener musi wpoić swoim podopiecznym, że tej przewagi nie wolno wykorzystać w niewłaściwy sposób. Taka osoba musi też być dla dziecka mentorem i rozumieć potrzeby swoich uczniów. Warto więc uczestniczyć w pierwszych lekcjach, aby mieć pewność, że oddajemy dziecko pod opiekę odpowiedniego człowieka.

Decydując się na zapisanie dziecka na treningi sztuk walki, nie powinniśmy nastawiać się na wyniki i spektakularne efekty. Jeśli przyjdą – będzie dobrze. A jeśli nie, zajęcia należy traktować jako inwestycję w zdrowie, kondycję i wychowanie pociechy. Ważne jest, by od początku nastawiać dziecko, że będzie odnosić sukcesy, ale i ponosić porażki. Przegrana na macie uodporni malucha i pozwoli mu lepiej radzić sobie w codziennych sytuacjach.

Ceny zajęć ze sztuk walki są bardzo zróżnicowane i zależą m.in. od tego, czy prowadzone są one przez szkoły w ramach zajęć pozalekcyjnych, czy też są to treningi w prywatnym obiekcie (np. centrum sportowym). Miesięczny koszt treningów dwa razy w tygodniu waha się od kilkudziesięciu do kilkuset złotych. Wydatek stanowi też zakup profesjonalnych strojów. W te zainwestować można jednak dopiero wtedy, gdy będziemy mieli pewność, że dziecko połknęło bakcyla. Stroje można kupić już od ok. 70 zł.

Stopnie

Karate

Stopnie w karate można podzielić przede wszystkim na stopnie uczniowskie kyū oraz stopnie mistrzowskie dan.

Tradycyjne karate okinawańskie przywiązywało niewielką wagę do stopni. Najczęściej stosowane rozróżnienia dotyczyły podziału na:

• początkujących (biały pas),
• zaawansowanych – sempaii (brązowy pas),
• mistrzów – senseii (czarny pas).

Obecnie w ramach różnych stylów karate stosuje się różne podziały. Ich cechą wspólną jest fakt, że czarny pas otrzymują mistrzowie, brązowy – zaawansowani adepci. Jedną z popularnych wśród szkół dla dzieci hierarchią pasów jest nadawanie kolejno: białego, żółtego, pomarańczowego, zielonego, niebieskiego, brązowego i czarnego.

Judo

W judo jest sześć stopni szkoleniowych – kyu. Po zaliczeniu wszystkich egzaminów na stopnie szkoleniowe można przystąpić do egzaminu na stopień mistrzowski – dan. Poszczególnym stopniom szkoleniowym odpowiadają kolejno pasy: biały, żółty, pomarańczowy, zielony, niebieski i brązowy.

Capoeira

W tej sztuce walki istnieje pięć różnych stopni, które można rozpoznać po kolorach sznurów. Wręcza je trener podczas uroczystości. Kolory sznurów to kolejno: czerwono-biały, brązowo-biały, fioletowo-biały, zielono-biały i niebiesko-biały.